Jóhann Páll Símonarson

„ÓHÓFLEG ÓGN VIÐ SIGLINGAUMHVERFIГ 06/07/1999

Atlantsskip ehf. fengu nýtt skip til varnarliðsflutninga eftir að leiguskip var úrskurðað óhæft

„ÓHÓFLEG ÓGN VIÐ SIGLINGAUMHVERFIГ

Atlantsskip ehf. ákváðu að segja upp leigusamningi sínum um flutningaskipið Panayiota í kjölfar þess að bandarísk yfirvöld kyrrsettu skipið tímabundið og gerðu alvarlegar athugasemdir við ástand þess.

NÝTT skip á vegum Atlantsskips, M/S Radeplein, sem er í eigu hollenskra aðila, kom til landsins á laugardaginn. Stefán Kjærnested, framkvæmdastjóri fyrirtækisins, segir að Panayiota hafi verið í siglingum fyrir Atlantsskip til 25. júní sl., en 14. júní sl. sendi bandaríska samgönguráðuneytið eigendunum bréf, þar sem segir að bandaríska strandgæslan hafi haft afskipti af Panayiota í Portsmouth-höfn í Virginíu og kyrrsett það í kjölfarið.

Í bréfinu segir að ástand skipsins sé með þeim hætti að það sé óhæft til siglinga eða af því stafi óhófleg ógn við siglingarumhverfið. Af þeim sökum hafi skipið verið kyrrsett þar til ráðstafanir til úrbóta voru gerðar. Stefán segir að Eimskip hf. hafi rekið harðan áróður gegn skipinu í Bandaríkjunum á undanförnum mánuðum og að þessi niðurstaða stjórnvalda ytra sé runnin undan rifjum forsvaramanna félagsins.

Skiptu eftir áminningu

Stefán segir að Atlantsskip ehf. hafi byrjað að nota Panayioto í nóvember síðastliðnum og seinustu ferð sína frá Íslandi hafi skipið farið í lok júnímánuðar og komið til Norfolk 25. júní, eða ellefu dögum eftir að bandarísk yfirvöld tilkynntu eigendunum um mat þeirra á ástandi þess. Atlantsskip tóku í kjölfarið á tímaleigu nýtt 294 gámaeininga skip, M/S Radeplein, og munu nota það til flutninga fyrir varnarliðið.

Atlantsskip ehf. höfðu Panayiota á tímaleigu til sex mánaða til að byrja með og rann samningur þar um út í maí og var hann framlengdur, að sögn Stefáns, en slitið í lok júní.

„Radeplein kemur í raun í staðinn fyrir Panayiota,“ segir Stefán. „Í framhaldi af því máli sem kom upp gerðum við samning við eigendur skipsins, Bridgestone Shipping, um að það væru hagsmunir beggja aðila að losa þann tímaleigusamning sem við höfðum þegar skipið kom til Norfolk. Þegar við tókum skipið á leigu gerðum við ákveðnar kröfur sem það varð að standast, kröfur sem eru líka gerðar til okkar. Þegar við tókum skipið á leigu stóðst það allar þessar kröfur, en það lenti hins vegar í umræddri skoðun og fékk áminningu og þá höfðum við rétt á að koma okkur út úr þessum samningi. Í framhaldi af því gerðum við samning um að leigja Radeplein sem við erum afar sáttir við, þannig að eftir á að hyggja erum við mjög ánægðir með að hafa fengið tækifæri til að skipta um skip,“ segir Stefán.

Stefán neitar því að Atlantsskipum ehf. hafi verið kunnugt um að skipið væri í óviðunandi ástandi, enda hafi það bæði staðist skoðun í Bandaríkjunum og á Íslandi.

„Við siglum ekki vísvitandi skipi sem við treystum ekki, alls ekki, og myndum aldrei láta okkur detta slíkt í hug. Panayiota stóð sig mjög vel fyrir okkur og erfiðustu mánuðirnir í siglingum með tilliti til veðurs eru að baki. Ég hef ekkert nema gott um samstarfið við Bridgestone Shipping að segja. Við áttum hins vegar alltaf kost á að skipta út skipinu fyrir nýtt. Það hafði komið til tals að fá stærra skip með krönum og Bridgestone átti stærra skip, þannig að sá möguleiki kom til álita, en það tengdist ekki því að við treystum ekki Panayiota til að sinna þessum flutningum.“

Panayiota er skráð í eigu fyrirtækisins Bridgestone Shipping Ltd. á Kýpur. Stefán segir að samkvæmt seinustu upplýsingum sem hann hafi um skipið annist það nú siglingar í Karabíska hafinu, á sömu slóðum og það starfaði áður en Atlantsskip ehf. tóku það til leigu.

Vildu grafa undan trausti

Stefán segir að í febrúar sl. hafi lögmenn Eimskips í Bandaríkjunum sent bandarísku strandgæslunni bréf þess efnis, að Panayiota hefði fengið áðurnefnda áminningu í júní 1998. Þetta hefði verið gert í þeim tilgangi að grafa undan því trausti sem Atlantsskip ehf. njóti hjá bandarískum yfirvöldum. Þá hafi Jóhann Páll Símonarson, starfsmaður Eimskips, sent Siglingastofnun hérlendis og bandarísku strandgæslunni erindi í sama tilgangi. „Þessir eftirlitsaðilar skoðuðu skipið og fundu ekkert að því, en í júní var skipið skoðað aftur og þá var það ekki talið uppfylla þær kröfur sem gerðar eru ytra. Skipið var hins vegar sjófært og því til sönnunar má benda á að skipið er farið frá Norfolk,“ segir Stefán. „Í báðum tilvikum, bæði í vetur og í maí, er um að ræða leið Eimskips til að koma höggi á andstæðinginn. Í þessu tilviki hefur það hins vegar komið okkur vel, því að við erum komnir með betra skip og erum alsælir með það.“

Verulega undir kröfum

Hinn 14. júní síðastliðinn sendi bandaríska samgönguráðuneytið eigendunum bréf, þar sem segir að 2. júní sl. hafi bandaríska strandgæslan haft afskipti af Panayiota í Portsmouth-höfn í Virginíu og skipið verið kyrrsett í kjölfarið. Í bréfinu segir að ástand skipsins sé með þeim hætti að það sé óhæft til siglinga eða af því stafi óhófleg ógn við siglingarumhverfið. Af þeim sökum hafi skipið verið kyrrsett þar til ráðstafanir til úrbóta voru gerðar.

„Þar sem meðfylgjandi eftirlitsskýrsla hafnaryfirvalda gefur til kynna að skrokkur skipsins, vélbúnaður, tækjakostur og öryggisaðbúnaður sé verulega undir þeim kröfum sem gerðar eru samkvæmt reglum, eða áhöfn þess ekki í samræmi við lágmarkskröfur um fjölda með tilliti til öryggis skipsins, hefur skipið verið úrskurðað undir tilsettum gæðastaðli,“ segir í bréfi ráðuneytisins til eigenda.

Á lista um skip sem bandaríska strandgæslan hefur sett í tímabundið farbann einhvern tímann á tímabilinu frá 1. júní 1998 til 31. maí 1999, er að finna nafn Panayiota og dagsetninguna 17. júní 1998. Á listanum eru þau skip sem strandgæslan hefur skoðað eða haft eftirlit með og teljur í blóra við alþjóðlega samninga eða viðteknar venjur. Á grundvelli hans er unnt að grípa til nauðsynlegra ráðstafana í því skyni að koma í veg fyrir hugsanlega hættu sem stafa kunni af þessum skipum á bandarísku hafsvæði, í höfnum eða hugsanlega ógn sem bandarískum þegnum kunni að stafa af þeim. Skip geta hins vegar verið tekin af listunum ef eigendur þeirra eða útgerðir áfrýja úrskurði þar að lútandi og leggja fram gögn sem réttlæta slíkt og/eða opinberir eftirlitsaðilar.

Samkvæmt lögum sem sett voru í nóvember sl. og tóku gildi 1. janúar 1999 mega skip sem svo er ástatt um ekki sigla fyrir bandarísk stjórnvöld. Í lok febrúar sl. sendi yfirmaður sjóflutninga hjá bandaríska hernum erindi til samgönguráðuneytisins varðandi Panayiota og lagði til að skipinu yrði meinað að flytja farm fyrir bandarísk stjórnvöld, þar sem skipið hefði verið kyrrsett tímabundið í júní. Samgönguráðuneytið úrskurðaði hins vegar á þá leið tveimur dögum síðar að skipið fengi að halda siglingum áfram fyrir hið opinbera, þar sem nafn eigenda skipsins hefði ekki verið á lista strandgæslunnar og það ekki úrskurðað undir gæðastöðlum, en uppfylla þurfti bæði þessi skilyrði lögum samkvæmt til að verða þess valdandi að skip missti opinbera flutninga.

„Heppnin fylgi ykkur, vona að skipið sökkvi ekki“

Jóhann Páll Símonarson, sem starfar í millilandasiglingum hjá Eimskip, neitar alfarið þeirri fullyrðingu Stefáns að hann hafi farið að rannsaka ástand Panayiota á vegum Eimskips. Hann sé sérstakur áhugamaður um öryggismál sjómanna og hafi verið frá því að hann missti vini sína í sjóslysum.

Jóhann Páll skoðaði Panayiota í Njarðvíkurhöfn 21. maí síðastliðinn og kveðst ekki hafa litist á ástand skipsins. Hann bendir m.a. á að lestarhlerarnir hafi verið mjög ryðgaðir og hann telji samkvæmt reynslu sinni af sjómennsku, að hlerar í jafnslæmu ásigkomulagi séu ófærir um að halda sjó frá lestum og farmi. Þá hafi þilfar skipsins verið þakið olíublettum.

„Ég myndi aldrei þora að fara yfir Atlantshafið frá Íslandi til Bandaríkjanna á skipi í þessu ástandi. Á farm skipsins í þetta skipti hafði einhver bandarískur hafnaverkamaður, sem kallar sig Randy, skrifað; „heppnin fylgi ykkur, vona að skipið sökkvi ekki“. Í þeim orðum kristallast það sem ég hef að segja um málið,“ segir Jóhann Páll. Hann fékk ekki leyfi til að fara ofan í skipið, en kveðst óttast að þar hefði blasað við ófögur mynd.

„Má segja að standist kröfur“

Hann skrifaði Siglingastofnun 11. maí og setti fram ábendingar um öryggismál í Panayiota og fékk svarbréf 25. þess mánaðar frá starfsmanni stofnunarinnar, sem skoðað hafði skipið, með „alla almenna öryggisþætti í huga og sérstaklega hvað varðaði óhapp sem varð við lestun/losun sem olli leka“. Gerðar hefðu verið kröfur um úrbætur og hefðu menn orðið „við öllum athugasemdum og þær lagfærðar undir eftirliti. Við brottför skipsins má segja að skipið standist allar almennar kröfur um siglingarhæfni og almennt öryggi.“

FLUTNINGASKIPIÐ Panayiota í Njarðvíkurhöfn í maí síðastliðnum.

Birt í Morgunblaðinu þriðjudaginn 6. júlí, 1999.